«Пире тӑван кӗтсе тӑрать», «Шӑматкун каҫхине», «Ҫыру ҫырсамӑр салтаксем патне» - ҫак юрӑсен авторӗ камне калама та кирлӗ мар. Юрий Кудаков! Ҫак кунсенче вӑл 75 ҫул тултарнӑ. Унӑн кӗввисем «Праски инке хӗр парать», «Ҫӗмӗрт шап-шурӑ ҫеҫкере» спектакльсене те илемлетеҫҫӗ.
Юрий Кудаков Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар ялӗнче 8 ачаллӑ ҫемьере ҫуралса ӳснӗ. Юбилей каҫӗ унта иртнӗ. Ентешӗсем ӑна хисеплеҫҫӗ. Композитор Хутар, Ҫӗмӗрле районӗн гимнӗсене хайланӑ. Ытти тӑрӑхсене те ҫырса панӑ вӑл. Тӗслӗхрен, Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑм ялӗнче пурӑнакан Лев Ефимова йӑх гимне хайласа панӑ. Вӗсем пӗр-пӗрне 50 ҫула яхӑн паллаҫҫӗ.
Хутара композитора саламлама Шупашкартан чылай хӑна килнӗ. Тӗслӗхрен, Чӑваш халӑх ӳнерҫи Николай Енилин. Вӑл Юрий Кудакова ҫамрӑк чухне пир ҫине ӳкерсе юлнӑшӑн хӗпӗртет.
Уяв каҫӗнче пултаруллӑ композитор ҫӗр-ҫӗр ӑшӑ сӑмах илтнӗ. Унӑн юррисене чӑваш халӑхӗ чунран юратать.
Чӑваш Енре ҫынсене кивӗ тата ишӗлекен ҫуртран вӑхӑтра куҫарса пӗтереймен. Шучӗпе ӗҫсене авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне вӗҫлемелле пулнӑ. Анчах палӑртнине ку вӑхӑт тӗлне Канаш, Комсомольски тата Шупашкар районӗсенче ҫеҫ пӗтернӗ. Шупашкар, Ҫӗмӗрле хулисенче, Куславкка, Ҫӗмӗрле тата Етӗрне районӗсенче планпа пӑхнӑ вӑхӑт тӗлне ӗлкӗреймен.
Уншӑн хула-район администрацийӗсен пуҫлӑхӗсене прокурор асӑрхаттарӑвӗсем ҫитсе выртнӑ. Пуҫлӑх пуканне йышӑнакан тӑватӑ ҫын тӗлӗшпе адмиоистративлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫӗмӗрле хула пуҫлӑхне явап тыттармӗҫ, мӗншӗн тесен ку должноҫе вӑл кӑҫалхи утӑ уйӑхӗнче ҫеҫ йышӑннӑ.
Шупашкарти, Ҫӗмӗрлери тата Шупашкар районӗсенче ҫурт-йӗр тӑвакансене те васкаманшӑн прокуратура хут ҫырса панӑ. Ун пек асӑрхаттару республикӑн строительство министрне те лекнӗ.
Чӑваш Енре ҫурт-йӗре ӑшӑ пама пуҫларӗҫ-ха. Ӑна яланхиллех чи малтан социаллӑ учрежденисене ҫитереҫҫӗ, кайран — пурамалли ҫуртсемпе промышленноҫ предприятийӗсене. Ҫапах та республикӑри хӑш-пӗр объектра паян кун та сивӗ-ха. Ҫакӑ ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе тунти кунсерен ирттерекен канашлура палӑрнӑ.
Нумай объекта тунти кун—ытлари кун ӑшӑ пама палӑртнӑ. Газпа тивӗҫтерекенсен умӗнчен парӑмсем пурри те чӑрмав кӳрет, ҫапах та яваплисем ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеме шантарнӑ.
Хальлӗхе 5 ача пахчипе 9 шкулта ӑшӑ паман иккен. Чӑваш Енӗн вӗрентӳ министрӗ Юрий Исаев вӗренӳ заведенийӗсене ӑшӑ парассине ҫывӑх кунсенчех вӗҫлеме шантарнӑ. Ҫӗмӗрле районӗнчи Юманай шкулне юпа уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ӑшӑтма тытӑнмалла.
Чӑваш Енре камсен хир сыснине пеме юрать? Нумаях пулмасть, аван уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви шӑпа янӑ.
Кӑҫалхи сезонра республикӑри 5 муниципалитетра 26 хир сыснине пеме палӑртнӑ. Сунара тухма 26 ҫын тивӗҫнӗ.
Патӑрьел районӗнче Кудрявцев А.М., Сергеев К.В., Мальцев И.Ю., Князев П.П. сунара тухӗҫ. Йӗпреҫ районӗнче ҫаксене хир сыснине пеме ирӗк панӑ: Артемьев В.В., Васильев С. А., Козлов П.З., Павлов Л.В., Тарасов А.Л., Дмитриев В.Н. Комсомольски районӗнче ҫаксем тивӗҫнӗ: Ларионов В.Н., Григорьева А.Л., Шуряшкин Д.Л., Шуряшкин О.Г. Хӗрлӗ Чутай районӗнче Платонов В.И., Антонов А.А., Данилов П.В., Гусев С.В. сунара кайӗҫ. Ҫӗмӗрле тӑрӑхӗнче вара ҫаксем шӑпа ярсан ҫӗнтернӗ: Мартынов Н.А., Мурашкин В.Н., Кожевников С.И., Самойлов О.М.
Швеци усламҫисем ҫитес вӑхӑтрах Чӑваш Енре сӗт юр-варӗ, сыр туса илесшӗн тата хӑмла ӳстересшӗн, хӑма ҫуракан предприяти уҫасшӑн. Кун пирки вӗсем Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗпе Сергей Артамоновпа авӑн уйӑхӗн 12-мӗшӗнче тӗл пулсан пӗлтернӗ.
Ҫак пайтаҫӑсем Чӑваш Еншӗн ют ҫынсем мар, вӗсем Ҫӗмӗрле районӗнче виҫҫӗмӗш ҫул ӗнтӗ 1,5 пин гектар ҫӗр ҫинче техника культури (рапс), тӗш тырӑпа пӑрҫа йышши культурӑсем туса илеҫҫӗ. Тӗрӗссипе, ҫав лаптӑка та вӗсем самай пысӑклатасшӑн: 4,5 гектара ҫитересшӗн.
Палӑртса хӑварар: Швеци бизнесменӗсем Раҫҫей сӗт тата сӗт юр-варӗ сутассипе тӗнче шайӗнче лидер пулма пултарнине каланӑ, хӑйсем те ҫак тытӑма инвестици хывма хатӗррине асӑннӑ.
«Эпӗ Раҫҫее нумай шведа илсе килнӗ. Вӗсем кунта пулнӑ хыҫҫӑн пурте Раҫҫей пирки шухӑша тӗпрен улӑштараҫҫӗ. Вӗсем кунти халӑха килӗштереҫҫӗ, ҫӗршывпа киленеҫҫӗ», — каласа кӑтартнӑ Хульт Кеннет.
Авӑн уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов Швеци усламҫисемпе тӗл пулнӑ. Кеннет Хульт ертсе пыракан делегаци пирӗн республикӑна пӗрремӗш хут килмен. 2013 ҫулхи кӗркунне вӑл Ҫӗмӗрле районӗнче «Кеннет» тулли мар яваплӑ общество йӗркеленӗ. Халӗ унти 475 гектар лаптӑк ҫинче тыр-пул, рапс ҫитӗнтереҫҫӗ.
Шведсем акмалли лаптӑка 4,5 пин гектара ҫитересшӗн. Вӗсем тӗрлӗ енпе аталанасшӑн. Тӗлпулӑва хутшӑннӑ Магнус Карлссон, Борли Андерссон тата Пьер Свенсон Чӑваш Енре сӗт юр-варӗ тата сыр туса илесси, хӑмла ҫитӗнтересси пирки калаҫнӑ. Ҫавӑн пекех вӗсем йывӑҫпа ӗҫлесшӗн.
Шведсем министрпа пӗрле уйсене ҫитсе курнӑ, вырма мӗнле пынипе паллашнӑ, Ҫӗрпӳ районӗнче хӑмла туса илнипе кӑсӑкланнӑ.
Паян Чӑваш Енре «Космос открытки» республикӑри конкурс ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Акцие Шупашкарти ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗ Андриян Николаев летчик-космонавт космоса вӗҫнӗренпе 55 ҫул ҫитнине тата чӑваш ятне тӗнчене ҫӗкленӗ енешӗмӗрӗн Шуршӑлти комплексне уҫнӑранпа 45 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Конкурса Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Вӑрмар, Шупашкар, Ҫӗмӗрле районӗсенчи тата Шупашкарти 3 ҫултан пуҫласа 65 ҫулчченхи 87 ҫын хутшӑннӑ.
Шупашкарти 20-мӗш вӑтам шкулта вӗренекен 16 ҫулти Арина Кузьмина ӗҫне тӳресем уйрӑмах пысӑка хурса хакланӑ. Ӑна тӗпе хурса почта открытки хатӗрлӗҫ. Маттур ачана тата лайӑх ӗҫ тесе йышӑннисене паян Шуршӑлти СССР летчик-космонавчӗн А.Г. Николаевӑн мемориал комплексӗнче чысланӑ.
Ҫӗмӗрле районӗнчи Тури Кӑмаша ялӗнче пурӑнакансем участковӑйран пулӑшу ыйтнӑ. Вӗсене ялти пӗр ҫын килте кашкӑр тытни канӑҫ паман. Лешсем ӳлени таҫта ҫитиех илтӗннӗ.
58 ҫулти арҫын чӑнах та виҫӗ кашкӑр усранӑ-мӗн. Ҫакна полицейски тӗрӗслев ирттерсен те ҫирӗплетнӗ. Кил хуҫин тискер чӗрчунсене тытмашкӑн ирӗк пулман.
Кашкӑрсем арҫын патне мӗнле лекнӗ-ха? Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче вӑл вӑрманта виҫӗ кашкӑр ҫурине асӑрханӑ. Хайхискер вӗсене киле илсе килнӗ, кайран сутма ӗмӗтленнӗ.
Ҫапла майпа арҫын саккуна пӑснӑ. Ун тӗлӗшпе протокол ҫырнӑ, куншӑн 1 пин тенкӗ таран штраф тӳлеттерме пултараҫҫӗ.
Кашкӑрсен шӑпине хальлӗхе татса паман-ха. Вӗсене е вӑрмана ярӗҫ, е питомнике вырнаҫтарӗҫ.
Ҫӗмӗрле районӗнче полицейскисене тата вӗсен машинина ҫӑмӑртапа пенӗ. Йӗркене пӑснӑ ҫынна ҫийӗнчех тытса чарнӑ.
Арҫын кил картишӗнчен полици машинине ҫӑмартапа пӗнӗ. Вӑл полицейскисене тӗллесе ывӑтнӑ. Ҫӑмартасем иртен-ҫӳрене, ытти автомобиле те лекнӗ.
Полици ӗҫченӗсем ӑна лӑплантарасшан пулнӑ, анчах лешӗ хӑлхана та чикмен, тарӑха-тарӑха пенӗ. Вӑл ӳсӗр пулнӑ.
Киревсӗр хӑтланнӑшӑн арҫыннӑн суд сакки ҫине ларма тивнӗ. Суд вӑл ниҫта та ӗҫлеменнине, унччен явап тытманнине шута илнӗ. Арҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Ҫавна май ӑна 2 пин тенкӗ штраф тӳлеттермелле тунӑ.
Ҫӗмӗрле хулинче ӗнер хулари Депутатсен пухӑвӗн депутачӗсен ларӑвӗ иртнӗ. Унта пӑхса тухнӑ ыйтусем сити-менеджерпа ҫыхӑннӑскерсем пулнӑ. Тата тӗрӗсрех каласан, хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Зиновьев вырӑнне унӑн тивӗҫне пурнӑҫлакана палӑртасси тата сити-менеджера суйламалли комиссие палӑртасси пулнӑ.
Ҫӗмӗрле хула администрацийӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Александр Зиновьевӑн контракт вӑхӑчӗ тухнӑ. Ку пукана вӑл икӗ ҫул йышӑннӑ.
Ҫӗмӗрле хула администрацийӗн ҫӗнӗ пуҫлӑхне суйличчен тилхепене сити-менеджерӑн ҫумӗ Алексей Григорьев тытса пырӗ. Конкурс ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче иртмелле. Комиссие районта ҫеҫ мар, республикӑра та йӗркелӗҫ. Кайран кандидатурӑна вырӑнти депутатсем пӑхса тухса ҫирӗплетмелле.
+13.3 °C